Kilka słów o niedoczynności tarczycy

Panuje powszechne mniemanie, że niedoczynność tarczycy powoduje tycie. Jeżeli ktoś skarży się na takie objawy, jak wzrost masy ciała, osłabienie, senność, suchość skóry i łamliwość włosów, albo narzeka, że nie może schudnąć pomimo stosowanej diety, to bardzo często pada stwierdzenie – powinnaś/powinieneś przepadać sobie tarczycę, bo masz pewnie niedoczynność. Ile jest prawdy w tej obiegowej opinii? Na wstępie warto przypomnieć krótko kilka medycznych faktów.

Tarczyca to narząd położony w okolicy szyi. Wydziela hormony, które są niezbędne do życia: tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3). Hormony te zwiększają metabolizm i są wykorzystywane przez większość komórek naszego ustroju. Dlatego zmniejszony poziom T3 i T4 prowadzi do dysfunkcji całego organizmu. Funkcjonowanie tarczycy reguluje hormon TSH (tyreotropina) wydzielany przez przysadkę mózgową.

Tarczyca produkuje także kalcytoninę. Jest to hormon odpowiedzialny za regulację gospodarki wapniowo-fosforanowej i nie będzie omawiany w tym opracowaniu.

Co oznacza termin: niedoczynność tarczycy?

Termin ten ma dwa znaczenia. Jest to zaburzenie funkcji tarczycy polegające na niedostatecznym wydzielaniu hormonów. Niemniej to samo określenie stosuje się, aby opisać skutki niedoboru hormonów tarczycy. Dlatego też używane są takie terminy, jak niedoczynność niewyrównana i wyrównana, które zostaną wyjaśnione nieco później.

Niedoczynność zdecydowanie częściej występuje u osób dorosłych niż dzieci  dotyczy około 5% dorosłych kobiet i 1% dorosłych mężczyzn. Są różne przyczyny niedoczynności. Pierwsza grupa powoduje niedoczynność pierwotną, czyli taką, której przyczyną jest bezpośrednio choroba tarczycy, a nie przysadki mózgowej. Należy tu wymienić zapalenie tarczycy (najczęściej to choroba Hashimoto) uszkodzenie lub wycięcie narządu, radioterapię, działanie niepożądane niektórych leków oraz niedobór jodu w diecie (obecnie coraz rzadziej). Postać wtórna spowodowana jest guzem lub urazem przysadki mózgowej. Dochodzi wtedy do zaburzeń wydzielania TSH (tyreotropiny).

Jak rozpoznaje się niedoczynność tarczycy?

Podstawą są badania hormonalne. Należy sprawdzić poziom TSH we krwi oraz badanie tzw. wolnej tyroksyny (fT4) i wolnej trójjodotyroniny (fT3). W przypadku pierwotnej niedoczynności tarczycy, podwyższonemu stężeniu TSH towarzyszyć będzie obniżony poziom fT4. Badania hormonalne pozwalają także wykryć subkliniczną niedoczynność, gdzie wartości fT3 i fT4 są prawidłowe, a jedynie poziom TSH podwyższony. Badania, które zlecane są również w trakcie diagnostyki, to badanie poziomu cholesterolu oraz USG tarczycy. Przy podejrzeniu zapalenia tarczycy lekarz zaleca, między innymi, badanie przeciwciał przeciwtarczycowych we krwi (aTPO, TRAB).

Jak objawy występują w niedoczynności tarczycy?

Objawy niedoczynności tarczycy są konsekwencją zbyt niskiego stężenia hormonów. Diagnozę utrudnia fakt, że są niecharakterystyczne i mogą występować z różnym nasileniem lub nie występować w ogóle. Należą do nich:

  • suchość skóry – szczególnie w okolicy kolan i łokci, łamliwość włosów
  • obrzęki
  • wzrost masy ciała (nie zawsze zależny od wzrostu ilości tkanki tłuszczowej)
  • zaparcia
  • osłabienie, senność, uczucie chłodu
  • objawy depresji
  • obniżenie sprawności intelektualnej, zaburzenia pamięci
  • u osób starszych nasilenie niewydolności krążenia, jeżeli występują choroby układu sercowo-naczyniowego.

Należy jednak podkreślić, że objawy występują w przypadku niedoczynności niewyrównanej (wyniki badań są nieprawidłowe). Jeżeli natomiast pacjent jest leczony
i przyjmuje właściwe dawki hormonów (niedoczynność wyrównana), objawy nie występują.

Podsumowując:

Jednym z objawów niedoczynności tarczycy jest wzrost masy ciała.
Czy należy zatem oczekiwać, że po rozpoczęciu leczenia niedoczynności tarczycy każda osoba z takim rozpoznaniem na pewno schudnie?

Czy wystarczy brać leki – hormony tarczycy, aby utrzymać upragnioną wagę?

Czy niedoczynność tarczycy powoduje tycie?

Odpowiedzi w artykule: Czy niedoczynności tarczycy powoduje tycie?